yke prins

De aardwezens van Germaine Richier

Ik stond naar ze te kijken. Die macabere, wonderlijke en vervreemdende aardwezens van Germaine Richier. Mooi ruim opgesteld in de zonovergoten grote zaal van Beelden aan Zee. ‘Orkaan’ en ‘Storm’, onheilspellende figuren die uit een moeras op lijken te doemen om ons te waarschuwen of te verontrusten. 

Kijk je beter dan zie je plantaardige afdrukken of gekraste tekeningen in de huid. Andere beelden zitten te spelen met de ruimte, met hun stakerige lijven en knokige handen. Half plantaardig, half menselijk zitten zij in de meest vreemde houdingen. Terwijl ik sta te genieten van de aanwezigheid van de beelden, die hun eigen universum om zich heen hebben gaat mijn telefoon. Het Kunstmuseum sluit per direct, morgen hoef ik niet te werken. Vlak daarna sluiten alle musea, ook Beelden aan Zee een dag voor de opening van deze tentoonstelling.

Wat is kunst zonder toeschouwers? Die is niet.

Ik stel mij Beelden aan Zee nu voor. Het zonlicht valt overvloedig door de grote terras ramen, werpt plagend zeelicht door de dakramen en in dat licht is het oeuvre van Germaine Richier voor eeuwig aan zichzelf overgeleverd. ‘Orkaan’ en ‘Storm’ lopen hun route door de zaal tot ze tegen de muur aanbotsen, draaien zich en lopen weer een route terug. De takachtige vingers van vele figuren zijn wonderlijke spelletjes aan het spelen met hun touwtjes. Zonder gezicht ontstaat hun waarneming hun waarneming van de ruimte door hun touwen heen en weer te gooien; omhoog, omlaag en weer tussen de het lichaam gespannen. Een ‘vleerbladmuis‘ vliegt rond en gebruikt zijn sonor. Zo bewegen zij, half mens, half uit de aarde gerezen met modder en plantaardige resten klevend aan hun huid.

De opstelling was heel mooi toen ik als enige de tentoonstelling nog zag, vlak voor de geplande opening. Nu heerst er de stilte. Als de deuren weer geopend worden weten wij niet wat we terug zullen vinden. Zal alles nog hetzelfde zijn? Zullen wij nog op dezelfde manier kijken? Als het publiek de werken weer leven gaat geven door te kijken, te voelen, er omheen te bewegen en te interpreteren, wat zullen zij zien?

Ik stel me elke nacht voor wat er gaande is in die museumzaal. De beelden hebben bizarre gedaantes ik zie ze rondlopen, kruipen, vliegen, Ze nemen steeds andere plekken in, staan te giechelen op de groene sokkels voordat ze eraf springen. Ze klauteren op de ijzeren balken van de dakconstructie met hun lange armen. “Orkaan’ en ‘Storm’ vervolgen onverstoorbaar hun gang voorwaarts. Het museum is gelukkig dicht dus ze kunnen niet de stad intrekken. Maar als dat mogelijk zou zijn zouden ze zich vermengen met onze onrust. Zich in onze hoofden zetten en daar plekken in gaan nemen zoals dat bij mij gebeurt. Want iets in het werk van Germaine Richier past naadloos bij deze Corona crisis. Dat wij niet losstaan van de natuur en dat de natuur in ons zich manifesteert en dat wij niet zoveel grip hebben als wij zouden willen als mens. ‘Orkaan’ raast rond over de wereld en ‘Storm’ code rood over Den Haag maar in Beelden in Zee is het stil. Of toch niet … ?

De expositie van Germaine Richier is tot en met 7 juni …